Een en ander begint meestal met het stellen van vragen door uw arts en een lichamelijk onderzoek waarbij hij uw klachten in beeld probeert te brengen. Daarna worden meestal ook nog andere onderzoeken gedaan via bloedonderzoeken, röntgenfoto’s, etc. Als al deze onderzoeken geen andere aandoeningen of ziektebeelden uitwijzen, wordt meestal via een drukpuntentest (de zg. “Tender Points” test) vastgesteld of er sprake is van Fibromyalgie. Sinds 2010 is deze test eigenlijk vervangen met een symptoomscore. Het is ook aan te bevelen om door een reumatoloog onderzocht te worden om te kijken of er geen sprake is van eventuele andere reumatische aandoeningen.

Omdat veel symptomen zich vaak afwisselen blijft het al met al een moeilijke diagnose om te stellen. Om deze reden zijn er jaren geleden afspraken gemaakt over enkele criteria alvorens de diagnose Fibromyalgie kan worden uitgesproken. Deze criteria zijn:

• De pijn of stijfheid zit op meer dan drie plekken in het lichaam. De pijnlijke plekken moeten zowel links als rechts aanwezig zijn en de plekken moeten boven en onder de taille zitten.
• Chronische pijn die langer dan drie maanden aanwezig is.
• Er is geen andere ziekte die deze symptomen kan veroorzaken
• Het hebben van pijnpunten (“Tender points”), op plaatsen zoals internationaal afgesproken. Men moet last ondervinden van meer dan 11 van de 18 (vooraf vastgestelde) drukpunten.

Deze criteria die worden gehandhaafd, geven iets meer zekerheid, maar er bestaat nog steeds kritiek op. Het stellen van de diagnose blijft lastig. Ook zijn er variabele feiten zoals dat iedere arts de richtlijnen anders kan uitleggen, de patiënt zelf op de dag van het onderzoek minder of geen pijn ervaart, en dat de ene arts bijvoorbeeld harder op een pijnpunt zal drukken dan een andere arts.

Welke andere problemen worden beoordeeld bij het stellen van de diagnose Fibromyalgie?
Om grondig de diagnose Fibromyalgie te kunnen stellen, zal uw arts de volgende 6 dingen doen:

1. Checken van wijdverspreide pijn
2. Evalueren van de trigger points
3. Vragen naar vermoeidheid
4. Informeren naar slaapstoornissen
5. Evalueren van uw stress level
6. Testen van depressie

Mensen met FM worden vaak door meerdere artsen gezien voordat ze een juiste diagnose krijgen. Velen vragen zich zelfs af of ze zich hun pijnlijke symptomen inbeelden. In het verleden is bij veel Fibromyalgie patiënten een verkeerde diagnose gesteld als hebbende een depressie, of andere aandoeningen zoals reumatoïde artritis of lupus, chronische myofasciale pijn of chronische vermoeidheidssyndroom of ME. Natuurlijk zijn er een aantal overeenkomsten tussen Fibromyalgie en ME/CFS en tussen Fibromyalgie en artritis. Maar Fibromyalgie is anders. Het is een aandoening die een nauwkeurige diagnose en passende behandeling verdient.

Als dan uiteindelijk de diagnose is gesteld, zegt de dokter, “wij kunnen verder niets meer voor u doen, u moet ermee leren leven”, en zit je met heel veel vragen en onzekerheden. Hierna moeten mensen soms maanden tot ruim een jaar wachten voordat ze een afspraak krijgen bij een revalidatiecentrum of pijnspecialist voor een behandeling. Het is zeer belangrijk dat er door zowel de persoon met Fibromyalgie als de partner het besef is hoe moeilijk het is om te horen te krijgen dat je de rest van je leven met pijn zal moeten leven, en dat er niets aan te doen is. Dat alleen is voldoende om veel mensen depressief te laten worden. Het is heel normaal dat iemand na de diagnose eerst door een soort rouwproces moet gaan om e.e.a. een plekje te kunnen geven. Het is daarom zeer belangrijk om te leren omgaan met deze pijn.

Fibromyalgie en “Tenderpoints”
Fibromyalgie is de meest voorkomende oorzaak van over het hele lichaam verspreid voorkomende pijnklachten. Toch wordt de diagnose vaak gedurende lange tijd niet gesteld. Fibromyalgie is niet nieuw. Er zijn al veel verschillende namen aan gegeven, zoals “chronisch reuma”, “weke delenreuma” en “fibrositis”. Fibromyalgie is, net als vele andere aandoeningen, op dit moment nog niet te genezen, maar het is zeker te behandelen en er zijn vele manieren waarop u een zekere mate van controle over uw leven terug kunt krijgen en uw gezondheid en de kwaliteit van uw leven aanzienlijk kunt verbeteren.

Fibromyalgie wordt gekenmerkt door pijn, klachten van het bewegingsapparaat en symptomen van het autonome zenuwstelsel. Bij Fibromyalgie is er sprake van een algehele verstoring van de manier waarop de pijn wordt verwerkt door het lichaam. Dit resulteert in allodynia en hyperalgesie. Allodynia betekent dat gevoelsprikkels die normaal niet pijnlijk zijn door uw lichaam worden vertaald in pijnprikkels. Hyperalgesie betekent dat uw pijnprikkels worden versterkt. U kunt overgevoelig zijn voor geuren, licht en trillingen die anderen niet eens opmerken. Uw lichaam kan deze prikkels soms ervaren als pijn. Naast specifieke tenderpoints, is pijn het belangrijkste symptoom van Fibromyalgie, behalve bij oudere patiënten. Oudere mensen hebben meer last van vermoeidheid, zwelling van de weke delen en depressie.

Op de achterkant van uw lichaam zijn de volgende tenderpoints aanwezig:

• Langs de nek, waar het hoofd overgaat in de nek.
• Op de bovenlijn van de schouder, op net iets minder dan de helft van de schouder naar de nek.
• Ongeveer drie vingers, in een diagonale lijn, naar binnen vanuit het laatste punt.
• Op de rug vlakbij de kuiltjes boven de billen, iets meer naar de wervelkolom toe.
• Onder de billen, vlakbij de heup ongeveer drie vingers achter het heup bot.

Aan de voorkant van uw lichaam zijn op de volgende plaatsen tenderpoints aanwezig:

• In de hals, net boven de binnenrand van het sleutelbeen.
• In de hals, iets verder naar buiten en ongeveer vier vingers onder het laatstgenoemde punt.
• Op de binnenkant van onderarm, ongeveer drie vingers vanaf de elleboogplooi.
• Aan de binnenkant van de knie, ongeveer 2 vingers boven het kniegewricht.

Fibromyalgie en triggerpoints
Triggerpoints zijn extreem pijnlijke punten die over het hele lichaam kunnen voorkomen. Triggerpoints veroorzaken pijn bij het rekken van spieren aan het eind van de bewegingsuitslag: dus je vermijd het rekken van je spieren want het doet pijn. De doorbloeding in de kleine bloedvaten in de buurt van triggerpoints is verminderd. Aanvoer van voedingsstoffen wordt hierdoor moeilijk en afvalstoffen kunnen niet gemakkelijk worden verwijderd. Andere spieren nemen het werk van de verzwakte spier over en deze overwerkte spieren gaan triggerpoints ontwikkelen. Triggerpoints zijn niet hetzelfde als tenderpoints bij Fibromyalgie.
Triggerpoints kunnen vaak worden gevoeld als harde knobbels in spieren. Latente triggerpoints doen geen pijn tenzij er op gedrukt wordt. Zij veroorzaken een verhoogde spanning in de spieren, en verbruiken extra energie. Zij beperken de bewegingsmogelijkheid, verzwakken de spier en verhinderen de mogelijkheid om de spier maximaal te kunnen rekken. Actieve triggerpoints veroorzaken uitstralende pijn naar een voorspelbaar gebied en andere symptomen bij aanspannen van de spier. Als je de spier blijft gebruiken en overbelasten dan kan de pijn ook tijdens rust blijven bestaan.
Sommige triggerpoints bevinden zich in het gebied van de uitstralende pijn, andere veroorzaken uitstralende pijn naar andere plaatsen. Sommige doen beide. Pijn van triggerpoints is meestal een constante diepe en zeurende pijn. De intensiteit ervan kan verschillen van licht oncomfortabel tot een martelende pijn waardoor je niet meer kunt functioneren. Als een zenuw beklemd is geraakt in gespannen en stugge spieren, kan de pijn brandend zijn en gepaard gaan met scherpe pijnscheuten. Triggerpoints pijn is in tegenstelling tot tenderpoints pijn bij Fibromyalgie, zelden gelijk verdeeld over beide zijden van het lichaam.
Een belangrijk verschil met tenderpoints is dat het uitoefenen van druk op een tenderpoint geen pijn veroorzaakt in een ander deel van het lichaam. Bij triggerpoints wordt bij druk op een triggerpoint de pijn bijna altijd ook gevoelt op een andere plaats. Tenderpoints zijn drukgevoelige punten ter hoogte van de aanhechtingen van spieren en in de buurt van gewrichten. Triggerpoints zitten in de spier zelf en zorgen voor een sterk verminderde doorbloeding van het weefsel; hierdoor ontstaat er een tekort aan zuurstof in het weefsel en dit leidt weer tot een verminderde productie van energie.
Pijn veroorzaakt door triggerpoints wordt myofasciale pijn genoemd. De meeste mensen met Fibromyalgie of met chronische pijn hebben een aantal van deze triggerpoints en dus ook myofasciale pijn. Het is echter niet zo dat alle mensen met myofasciale pijn ook Fibromyalgie hebben. Myofasciale pijn is effectief te behandelen met de Gecombineerde pijnbehandeling.

Bron : S. van der Veen, arts.
Praktijk voor Acupunctuur, Dry needling / Wet needling, Shockwave therapie, High Intensity Laser Therapy en Orthomoleculaire geneeskunde.

Nieuwe diagnostische criteria sinds 2010

Sinds 2010 zijn er nieuwe criteria opgesteld om Fibromyalgie te diagnosticeren – samen met de Fibromyalgie score – die tevens gehanteerd worden. De Fibromyalgie score (de som van de pijnscore en de symptoomscore) is minimaal 12, de pijnscore minimaal 3 en de symptoomscore is minimaal 5.

De pijnscore
Er wordt gescoord in welke negentien gebieden van het lichaam sprake was van pijn gedurende de afgelopen week (voor elk pijnlijk gebied een score van 1). Iemand met pijn in vier gebieden van het lichaam heeft dus een pijnscore van 4. De volgende negentien gebieden tellen mee in de score: borst, buik, bovenrug, onderrug, nek, zowel de linker als rechter schoudergordel, bovenarm, onderarm, heupgebied (bil, trochanter), bovenbeen, onderbeen en kaak. De laagst mogelijke pijnscore is 0 en de hoogst mogelijke score is 19.

De symptoomscore
Als op elk van de onderstaande drie symptomen wordt gescoord is vervolgens de vraag hoe erg het aanwezig was gedurende de afgelopen week.

Symptomen:
– moeheid
– niet uitgerust ontwaken
– moeite met nadenken en concentreren

Bij elk van deze drie symptomen wordt als volgt gescoord:
0 = afwezig
1 = in lichte of milde mate, meestal of periodiek in milde mate
2 = matige tot aanzienlijke mate: vaak aanwezig of van aanzienlijke ernst
3 = in ernstige mate: ingrijpend, continu het leven verstorend

Verder wordt gescoord op hoeveel extra symptomen iemand heeft. Daarbij wordt een lijst gebruikt met 42 voornamelijk lichamelijke symptomen.*

Het scoren gaat als volgt:
0 = geen van deze symptomen
1 = weinig van deze symptomen
2 = aanzienlijk aantal van deze symptomen
3 = veel van deze symptomen

De symptoomscore is de som van de ernst van de drie symptomen (moeheid, niet uitgerust ontwaken, moeite met nadenken en concentreren) plus het aantal extra symptomen en heeft dus een bereik van 0 tot 12 punten. Als iemand bijvoorbeeld erg moe is (score 3), in matige tot aanzienlijke mate niet uitgerust ontwaakt (score 2), geen problemen met nadenken en concentreren heeft (score 0) en veel extra symptomen (score 3), dan is de symptoomscore 8.

De Fibromyalgie score ontstaat door de pijnscore en de symptoomscore op te tellen. De Fibromyalgie score loopt van 0 (geen enkel symptoom van Fibromyalgie ) tot en met 31 (heel erge Fibromyalgie).

* De 42 lichamelijke symptomen die in aanmerking komen zijn: spierpijn, spastische darmklachten, moeheid, denk- en geheugenproblemen, spierzwakte, hoofdpijn, buikpijn en buikkrampen, doof gevoel/tintelingen, duizeligheid, slapeloosheid, depressie, hardlijvigheid, pijn in maagstreek, misselijkheid, nervositeit, pijn op de borst, vaag zien, koorts, diarree, droge mond, jeuk, piepende ademhaling, fenomeen van Raynaud, urticaria, oorsuizen, braken, zuurbranden, zweertjes in de mond, verdwenen en/of veranderde smaak, toevallen, droge ogen, kortademigheid, verminderde eetlust, huiduitslag, zonlichtallergie, hoorstoornissen, snel blauwe plekken, haaruitval, vaak plassen, pijn bij plassen en blaaskrampen.

(Bron: R. Geenen en J.W.G. Jacobs (2010). Ned. Tijdschrift voor Reumatologie, 4, p. 52-54).