Zodra voeding in de maag komt, wordt het vermengd met maagsap. Maagsap bevat onder andere zoutzuur. De maag zelf heeft een dikke slijmvlieslaag die de maagwand beschermt tegen dit zuur. De slokdarm heeft echter niet zo’n dikke beschermlaag. Als maaginhoud in de slokdarm komt, kan de slokdarm beschadigd raken door het zure maagsap. Hierdoor kan op den duur een slokdarmontsteking ontstaan.

Na maaltijden is de druk in de maag verhoogd. Hierdoor gaat het sluitspiertje even openstaan zodat overbodige lucht uit de maag kan ontsnappen. Hierbij komt ook vaak wat maagzuur mee naar boven. Dit is een normaal verschijnsel en de meeste mensen voelen dit niet.

Veelvoorkomende klachten bij brandend maagzuur zijn:

• Pijnlijk, branderig gevoel achter het borstbeen, vlak boven de maag. Sommige mensen voelen dit als een drukkende, knijpende pijn die nogal eens verward wordt met hartklachten. De pijn kan uitstralen naar de hals, de rug en tussen de schouderbladen
• Geïrriteerde keel en hoestklachten. Dit komt voor als maaginhoud regelmatig tot in de keelholte omhoog stroomt
• Oprispingen waarbij een beetje maaginhoud terugvloeit tot in de mondholte
• Het gevoel alsof er voortdurend een brok in de keel zit. Dit wordt ook wel het globusgevoel genoemd
• Opboeren
• Slikklachten
• Heesheid
• Slecht gebit

Veel mensen met brandend maagzuur hebben met name ’s nachts veel last van klachten.
Sommige mensen ontwikkelen een Barrett-slokdarm. Dit kan gebeuren na jarenlange constante blootstelling van maagzuursappen aan de slokdarm. Het weefsel van de slokdarm raakt dan blijvend veranderd. Deze permanente beschadiging wordt Barrett-slokdarm genoemd.

De oorzaken van brandend maagzuur
Brandend maagzuur komt door het terugstromen van zure maaginhoud naar de slokdarm. Het maagzuur is een belangrijke schakel in het proces om je eten te kunnen verteren. Maagzuur is een erg agressief zuur, het bevat onder ander zoutzuur. De maag is beschermt tegen dit zuur door middel van een dikke slijmvlieslaag welke de binnenwand van de maag bedekt. De slokdarm heeft deze beschermlaag niet waardoor maagzuur zorgt voor irritatie als dit in aanraking komt met de slokdarm. Om er voor te zorgen dat er geen maagzuur in de slokdarm kan komen zit er tussen je maag en slokdarm een sluitspiertje, de sfincter. Deze gaat open als je voedsel doorslikt en gaat daarna weer dicht. In sommige gevallen sluit het sluitspiertje niet goed af waardoor er maagzuur de slokdarm in kan. Dit veroorzaakt klachten. Indien deze worden veroorzaakt door het niet goed afsluiten van de sfincter dan wordt gesproken over relfluxklachten. Bij refluxklachten krijg je vooral pijn hoog in de buik of achter het borstbeen door irritatie van de slokdarm.

Er kunnen verschillende redenen waarom het sluitspiertje niet goed afsluit. Deze zijn:

Zware maaltijd.
Na het nuttigen van een zware maaltijd zal de maag vol zitten. Om ruimte te maken zal het sluitspiertje even open gaan staan om overbodig lucht te laten ontsnappen aan de maag.
Hierbij kan dan wat maagzuur mee omhoog komen.

Bepaalde voedingsmiddelen
Bepaalde soorten voeding kunnen brandend maagzuur in de hand werken. Vaak is dit het geval bij vette of pittige voeding. Maar dit hoeft niet bij iedereen zo te zijn. Iets wat de één prima kan verdragen kan bij de ander voor zuurbranden zorgen. Veel mensen krijgen eerder last van brandend maagzuur als ze het volgende eten of drinken: Gekruid eten (ui, knoflook, peper, dragon, marjolein, tijm, salie), vet eten (gefrituurd eten, kaas, vlees, chips, snacks), koffie, alcoholhoudende dranken, koolzuurhoudende dranken, vruchtensappen, pepermunt, chocolade.

Een verstopping
Als je last van obstipatie hebt dan wordt de druk op de buikholte groter. Hierdoor worden maagsappen eerder terug de slokdarm ingeduwd. Verstopte darmen kan je verhelpen door vezelrijk te eten en veel te bewegen. Wat daarbij erg belangrijk is, is dat je zeker 2 liter water per dag drinkt. Als je meer vezels gaat eten zonder meer te gaan drinken dan kan de verstopping juist erger worden. Voeding met de juiste vezels vindt je in groenten, peulvruchten, fruit, volkoren producten zoals havermout.

Overgewicht
Door overgewicht is de druk in de buik groter dan normaal. Hierdoor stroomt het zuur makkelijk terug naar de slokdarm.

Zwangerschap
Door het groeien van de baby is er minder plaats voor de maag in de buikholte. Doordat de druk op de maag toeneemt kan het sluitspiertje niet goed meer afsluiten. Je kunt al last krijgen van brandend maagzuur in het 1ste trimester. Dit is niet vanwege de plaats welke de baby inneemt maar dit komt dan door de veranderingen in de hormoonhuishouding. Het hormoon progesteron zorgt er dan voor de het sluitspiertje verslapt en daardoor niet meer goed de maag kan afsluiten. In het 2de en 3e trimester is de baby zo ver gegroeid dat deze ook voor extra druk op de buikholte zorgt. Brandend maagzuur is iets wat vaak voorkomt bij zwangere vrouwen. 7 op de 10 vrouwen krijgt daar tijdens de zwangerschap mee te maken. Na de bevalling zal het zuurbranden vanzelf weer weg gaan. Om wat verlichting te krijgen als je in verwachting bent kan je het hoofdeinde van het bed wat hoger zetten en bepaalde dingen niet meer eten.

Roken
Roken zorgt ervoor dat het sluitspiertje tussen de maag en slokdarm verslapt. Hierdoor krijgt maagzuur de kans om aan de maag te ontsnappen naar de slokdarm. De remedie is simpel: stoppen met roken. Uiteraard is stoppen met roken makkelijker is gezegd dan gedaan. Als stoppen met roken zelf niet lukt bespreek dit dan met je huisarts, die kan je helpen met andere mogelijkheden of evt. doorverwijzen.

Ouderdom
Als je ouder wordt dan kan het sluitspiertje tussen maag en slokdarm gaan verslappen. Hierdoor sluit deze niet meer goed af. Ouder worden hou je natuurlijk niet tegen.

Een middenrifbreuk
Het middenrif is een spierplaat tussen de borstholte en de buikholte. In het middenrif zit een opening waar de slokdarm doorheen loopt. De slokdarm ligt in de borstholte, de maag in de buikholte. Het sluitspiertje tussen slokdarm en maag ligt op de hoogte van het middenrif. Bij een middenrifbreuk is de opening in het middenrif te groot. Een klein deel van de maag komt dan in de borstholte te liggen. Dit heeft tot gevolg dat het sluitspiertje niet goed meer werkt en open gaat staan. Een middenrifbreuk is vaak aangeboren maar kan ook later ontstaan. Dit kan zijn door een ongeval of door het slaper worden van de spieren. De spieren kunnen slaper worden door het ouder worden. Als je een middenrifbreuk hebt dan zal de arts je leefregels voorschrijven. Als deze leefregels geen verbetering geven dan kan de arts je nog medicijnen voorschrijven. Als er nog steeds klachten zijn met deze medicijnen in combinatie met de leefregels dan kan besloten worden om over te gaan tot een operatie.

Een luie maag
Bij een luie maag blijft het voedsel langer dan normaal in de maag waardoor er meer kans is dat er teveel zure maaginhoud terug de slokdarm instroomt. Een luie maag wordt ook wel een vertraagde maagontlediging genoemd. Door deze trage maagontlediging blijft je eten langer in de maag. Dit vergroot de kans dat er teveel zure maagsappen naar de slokdarm stromen. Een luie maag komt door een storing in de bewegingen van de maag, deze trekt dan onregelmatig en te weinig samen. In veel gevallen kan men niet achterhalen wat de werking van de maag verstoord. Het is wel bekende dat bepaalde medicijnen de werking van de maag verstoren. Dit is het geval bij bepaalde medicijnen tegen de ziekte Parkinson, tegen een hoge bloeddruk en kalmeringsmiddelen. Gebruik je dergelijke medicijnen bespreek dan je brandend maagzuur klachten met je huisarts of behandelend arts. Andere oorzaken van een luie maag kunnen diabetes, een schildklierafwijking of een verslechterde nierfunctie zijn.

Te veel of te weinig maagzuur productie
Brandend maagzuur kan ook het gevolg zijn van een te lage of te hoge maagzuur productie.
Om te weten of je te veel of te weinig maagzuur aanmaakt kan je het volgende doen: neem wat citroensap. Worden de symptomen dan minder, dan heb je een tekort aan maagzuur en moet je dus geen maagzuurremmers nemen. Worden de klachten juist erger, dan heb je teveel maagzuur. Als er te weinig maagzuur wordt aangemaakt en het voedsel niet goed kan verteren omdat de pancreas te weinig enzymen aanmaakt dan zal je eten langer in de maag blijven. Het blijft dan bovenin de maag rotten waardoor je zuurbranden krijgt.

Wanneer naar de huisarts
Als u regelmatig last heeft van deze klachten is het verstandig om naar de huisarts te gaan. Deze kan beoordelen of onderzoek en een behandeling noodzakelijk zijn. Als u regelmatig brandend maagzuur heeft en dit wordt niet behandeld, kan een slokdarmontsteking ontstaan.
Bij de volgende klachten is het altijd belangrijk om naar uw huisarts te gaan:

• als u voelt dat het voedsel niet wil zakken in de slokdarm
• als u regelmatig moet overgeven
• als u in korte tijd meer dan 5 kilo afvalt, zonder aanwijsbare oorzaak
• als u zwarte, dunne ontlasting heeft

Vaak wordt brandend maagzuur veroorzaakt door leefstijl en eetgewoonten. Ook hiervoor is het dus belangrijk een gezond leefstijl een eetgewoonten na te streven. In sommige gevallen kan brandend maagzuur een andere oorzaak hebben.

Diagnose van brandend maagzuur
Vaak kan de huisarts de diagnose brandend maagzuur stellen op basis van het klachtenpatroon. In sommige gevallen is verder onderzoek noodzakelijk. Bijvoorbeeld als blijkt dat de klachten niet verminderen door gebruik van maagzuurremmers. Of als de klachten eerst verdwijnen maar later weer terug komen.

Kijkonderzoek
Een middenrifbreuk of een slokdarmontsteking kan worden vastgesteld tijdens een kijkonderzoek van de binnenkant van de slokdarm en de maag. Dit onderzoek heet een gastroscopie en gebeurt met een speciaal kijkinstrument, de gastroscoop. Dit is een flexibele slang met daarop een kleine camera en een lampje. De arts kan met de gastroscoop via uw mond de slokdarm goed bekijken. Tijdens dit onderzoek kan de arts zien of de slokdarm ontstoken is of dat er bijvoorbeeld sprake is van een middenrifbreuk.

24-uurs zuurgraadmeting
Een 24-uurs zuurgraadmeting is een onderzoek waarbij gedurende 24 uur lang de zuurgraad in de slokdarm wordt gemeten. De zuurgraad wordt ook wel de pH-waarde genoemd. Met dit onderzoek kan de arts beoordelen of er te vaak zure maaginhoud in de slokdarm aanwezig is.
Daarnaast wordt gekeken of er een relatie is tussen uw klachten en de reflux. Via de neus brengt de arts een dun slangetje in de slokdarm. Aan het uiteinde van dit slangetje is een meetinstrumentje bevestigd. Deze meet 24 uur lang de zuurgraad (pH) in de slokdarm vlak boven de sluitspier en de overgang naar de maag.

Stationaire manometrie
Een stationaire slokdarm manometrie is een onderzoek waarbij de druk in de slokdarm en het sluitspiertje tussen de slokdarm en de maag (de onderste slokdarm-sfincter) wordt gemeten. Met dit onderzoek kan de arts de bewegingen (motoriek) van de slokdarm en de functie van het sluitspiertje tussen de slokdarm en de maag beoordelen. De arts brengt een dun slangetje (katheter) via uw neus in de slokdarm tot in de maag. Aan het uiteinde van dit slangetje zitten drie meetpunten. Het slangetje is verbonden met een computer waarop via een speciaal programma de drukmetingen verschijnen. Vaak vindt dit onderzoek ook plaats vóór een 24-uurs zuurgraadmeting van de slokdarm om de locatie van het slangetje te bepalen.

Behandeling van brandend maagzuur
Wanneer mensen last hebben van brandend maagzuur adviseert de Maag Lever Darm Stichting eerst te kijken naar leefstijl en voeding. De behandeling is afhankelijk van de ernst van de klachten. Soms geeft de huisarts u voedingsadviezen en leefregels die de klachten kunnen verminderen. Soms kan de arts ook medicijnen voorschrijven.

Medicijnen.
Medicijnen kunnen soms je klachten verminderen of verhelpen. Ze zijn echter eigenlijk maar symptoombestrijding. Dit terwijl je vaak van je klachten af kan komen door de oorzaken aan te pakken. Een gezonde leefstijl een eetpatroon is immers al tientallen jaren HET onderwerp van gesprek. Medicijn tegen brandend maagzuur worden meestal gebruikt voor een periode van vier tot zes weken. In de tijd zullen uw klachten vaak verminderen of verdwijnen. Is dit bij u niet het geval dan moet u de medicijnen soms voor een langere periode gebruiken of u krijgt een hogere dosering van hetzelfde medicijn voorgeschreven. Eventueel besluit de arts u een ander medicijn voor te schrijven. Er zijn verschillende soorten medicijnen die de arts bij een brandend maagzuur kan voorschrijven. Deze medicijnen beïnvloeden de klachten op verschillende manieren:

• Medicijnen die een beschermende laag aanbrengen in de slokdarm
• Medicijnen die het maagzuur binden en/of neutraliseren
• Medicijnen die de productie van het maagzuur remmen of blokkeren
• Medicijnen die de werking van de slokdarm- en maagspieren bevorderen

De medicijnen die een beschermend laagje aanbrengen en de medicijnen die het maagzuur binden, remmen of blokkeren doen niets aan het sluitspiertje dat niet goed sluit. Er kan dus nog steeds maagsap terug de slokdarm instromen. Maar omdat het maagsap niet meer zuur is, kan het geen problemen meer veroorzaken. Ook kunnen eventuele beschadigingen aan de slokdarm dan goed genezen.

De medicijnen die de productie van maagzuur remmen hebben soms wel bijwerkingen. Maagzuurremmers kunnen mogelijk leiden tot een vitamine B12 tekort. Bespreek dit met je behandelend arts.

Anti-refluxoperatie
Als medicijnen in combinatie met voedingsadviezen en leefregels niet voldoende helpen om de klachten te verminderen, kan de arts soms een operatie voorstellen. Deze operatie wordt ook wel een anti-refluxoperatie genoemd. Bij deze kijkoperatie wordt het bovenste deel van de maag als een soort manchet om de onderkant van de slokdarm heen gedraaid. De maag kan vervolgens niet meer door de middenrifbreuk omhoog komen. Uw behandeld arts kan u informeren over deze behandeling.

Tips tegen brandend maagzuur
De oorzaak van brandend maagzuur kan vaak gevonden worden in de leef- en eetgewoonten. Met een aanpassing van de leef- en eetgewoonten raak je in veel gevallen je klachten kwijt of worden deze in eerder geval beter beheersbaar.

Tip 1: Eet niet teveel
Zware maaltijden verhogen de druk op de buikholte waardoor er teveel druk op het sluitspiertje tussen maag en slokdarm komt te staan. Hierdoor wordt er maagsap door het afsluitklepje gedrukt. Hoe groter de maaltijd des te erger de klachten zullen zijn. Je zult begrijpen dat het helpt om grote maaltijden te vermijden. Zo kan je er voor kiezen om verspreid over de dag kleine maaltijden te gaan eten: 5 of 6 kleine maaltijden in plaats van 3 grote maaltijden.
Vette maaltijden blijven langer in de maag. Het helpt daarom ook om niet al te veel vet te eten.
Je mag vet overigens niet gaan vermijden. Je lichaam heeft ook vetten nodig om gezond te blijven. Kies hierbij voor gezonde vetten afkomstig van vette vis, noten, avocado’s, olijfolie en kokosolie. Deze vetten zijn minder belastend voor je spijsvertering dan vetten uit bijvoorbeeld snacks, chips en gefrituurd voedsel. Ga ook niet minder eten om brandend maagzuur te voorkomen (tenzij je moet afvallen). Voor een goede gezondheid is een goed gewicht belangrijk; niet te zwaar maar ook niet te licht.

Tip 2: Ga niet liggen na de maaltijd
Misschien heb je de gewoonte om na de maaltijd even een half uurtje op de bank te gaan liggen. Dit kun je beter niet doen. Hierdoor kan het maagzuur makkelijker naar de slokdarm terug stromen. Je kunt na de maaltijd beter een stukje gaan wandelen. Dit helpt je spijsvertering en helpt om het voedsel sneller de maag te laten passeren. Eten voordat je naar bed gaat is ook niet zo’n goed idee. Probeer 3 uur voor het slapengaan niets meer te eten. Het belangrijkste deel van je maaltijd zal dan de maag al verlaten hebben. Wat ook helpt is het hoofdeinde van het bed hoger te zetten dan het voeteneinde. Het zwaartekracht helpt dan mee dat het maagzuur minder snel naar de slokdarm stroomt.

Tip 3: Pak buikvet aan
Als je last van buikvet hebt dan zal je eerder last van brandend maagzuur hebben. Onderzoek toont aan dat de klachten vaak verdwijnen als men afvalt. Er is dan minder druk op buik waardoor de sluitspier tussen de maag en slokdarm minder snel naar voren geduwd zal worden en open gaat staan.

Tip 4: Volg een koolhydraatarm dieet
Er zijn vele manieren en diëten om af te vallen. Eén type dieet schijnt bij uitstek geschikt te zijn voor mensen met brandend maagzuur klachten, nl. het koolhydraatarme dieet. Onverteerde koolhydraten veroorzaken overgroei van bacteriën in het spijsverteringsstelsel. Deze overgroei zorgt voor een toename van druk in de buikholte. Door minder koolhydraten te gaan eten zou de klachten van brandend maagzuur verminderen.

Tip 5: Minder koolzuurhoudende dranken
Koolzuurhoudende frisdranken verergeren maagzuur klachten. Tevens verslapt koolzuurhoudende drank de kracht van de sluitspier tussen maag en slokdarm. Dit geldt overigens ook voor bronwater waaraan koolzuur is toegevoegd. Je hebt er daarom baat bij om minder (geen) frisdrank te drinken en dit in ieder geval niet meer voor het slapen gaan te drinken. Hou het bij water, thee of koffie (met mate). Dit is nog gezonder ook.

Tip 6: Rustig aan met koffie
Koffie verslapt tijdelijk de sluitspier tussen maag en slokdarm. Dit komt waarschijnlijk door de cafeïne in koffie. Als alternatief kan je een cafeïnevrij bakkie drinken. Dit veroorzaakt bij de meeste mensen geen klachten.

Tip 7: Drink niet teveel sinaasappelsap
Sinaasappelsap en sap van andere citrusvruchten veroorzaken bij veel mensen die regelmatig last van brandend maagzuur hebben klachten. Het is niet zo dat de maag niet tegen het zuur van deze sappen kan. Het is de slokdarm welke er door geïrriteerd raakt en gevoeliger wordt.
Ook de sinaasappelsappen welke niet zuur smaken hebben dit effect op de slokdarm.

Tip 8: Pepermunt
Bij veel mensen worden de klachten erger van pepermunt. Dit komt waarschijnlijk omdat pepermunt de binnenkant van de slokdarm irriteert net zoals met sinaasappelsap het geval is.
Niet iedereen krijgt last door het eten van pepermunt, kauwgom of het drinken van munt thee. Het bewijs dat munt brandend maagzuur veroorzaakt is dan ook dunnetjes. Het zal een kwestie van uitproberen zijn om te bepalen of de klachten in jouw geval hierdoor worden veroorzaakt.

Tip 9: Minder cacao
Een stukje pure chocolade op zijn tijd is gezond. Bij sommige mensen kan dit echter brandend maagzuur veroorzaken. Dit komt door cacao. Cacao verslapt de sluitspier tussen de maag en slokdarm. Alles waarin cacao verwerkt zit kan daardoor klachten veroorzaken. Denk daarbij ook aan chocolademelk, toetjes waarin chocolade is verwerkt of cacaopoeder op de cappuccino.

Tip 10: Eet geen rauwe ui
Uit onderzoek blijkt dan men vaker last heeft van oprispingen en zuurbranden na het eten van gerechten waarin rauwe uien zijn verwerkt. De oprispingen worden veroorzaakt door het gas in uien. Door uien te bakken zijn deze beter verteerbaar waardoor deze minder snel klachten zullen geven.

Tip 11: Maatregelen rondom het slapen
Brandend maagzuur klachten zijn vaak het ergst bij het slapen. Door de liggende houding kunnen de maagsappen makkelijker naar de slokdarm stromen. Dit zorgt voor een slechte nachtrust en voor problemen om in slaap te komen. Met alle gevolgen van dien. Zoals al eerder aangegeven kan je dit ondervangen door het bed aan het hoofdeinde wat hoger te zetten. Onderzoeken hebben tevens aangetoond dat slapen op de rechterzij de klachten verergeren.
Het verdient daarom de aanbeveling om op je linkerzij of rug te gaan liggen als je gaat slapen. Uiteraard zal je waarschijnlijk tijdens de slaap vanzelf weer naar je rechterzij draaien, maar je kunt in ieder geval op je linkerzij beginnen aan de nachtrust zodat je makkelijker in slaap kunt vallen. Veel mensen hebben minder last van brandend maagzuur als zij tenminste 3 uur voor het slapen gaan niets meer eten. Voor andere mensen maakt dit niet uit. Zij hebben net zoveel klachten als zij vlak voor het slapen gaan nog eten als dat ze hebben als ze hebben als ze met lege maag naar bed gaan. Ook dit is een kwestie van uitproberen.

Tip 12: Kauw je eten goed
Je spijsvertering begint al in je mond. In je mond komt er speeksel bij je eten waardoor het beter in je maag kan verteren. Als je de gewoonte hebt om snel te eten dan zal je minder lang kauwen en grotere stukken voedsel doorslikken. Je maag heeft het dan zwaarder om dit voedsel te verteren. Het eten zal langer in je maag zijn en je maag zal meer maagsappen moeten aanmaken om het voedsel te verteren. Het helpt dan ook om de tijd te nemen om te eten en je voedsel goed te kauwen voordat je het doorslikt.

Tip 13: Pak chronische stress aan
Een keertje stress is niet erg, dat is onderdeel van het leven. Het wordt een ander verhaal als je constant stress ervaart. Door de druk die je opgelegd wordt vanuit je baan bijvoorbeeld.
Stress beïnvloed de spijsvertering op een negatieve manier. En stress werkt vaak ook nog eens ongezonde leefgewoonten in de hand zoals te veel of te weinig eten, roken, drinken en weinig slapen. Zorg daarom voor momenten van ontspanning in je leven. Ga ook dingen doen die je energie geven en niet alleen maar energie kosten.

Tip 14: Hou een eetdagboek bij
Om er achter te komen wat bij jou de brandend maagzuur klachten triggert kan je een eetdagboek bij houden. Vaak is het een combinatie van voedingsmiddelen waardoor klachten opspelen. Iemand is bijvoorbeeld klachtenvrij na pittig eten of na het drinken van een paar kopjes koffie. Maar als er koffie wordt gedronken na een pittige maaltijd dan komen de klachten.
Door een eetdagboek bij te houden krijg je inzicht in welke voedingsmiddelen (combinaties) je beter kunt vermijden.

Bronnen : MLDS (Maag Lever Darm Stichting) en Drs. Oscar Helm