Ochtendstijfheid
Wat is ochtendstijfheid?
Veel mensen met artrose, artritis, Fibromyalgie etc. ervaren het direct bij het opstaan. Een stram en stijf gevoel rondom de gewrichten en in de spieren. Dit wordt ‘ochtendstijfheid’ of ‘startstijfheid’ genoemd en kan een half uur tot een uur aanhouden. Heel vervelend, want daardoor verlopen de gebruikelijke ochtendrituelen minder vlotjes. U klimt met de grootste moeite uit bed, wassen is een ware martelgang en het aankleden neemt veel tijd in beslag. Eerst maar even in een gemakkelijke stoel met een kop koffie of thee bijkomen, lijkt een logische stap. Maar dat is het niet. Juist door in beweging te blijven, verdwijnt de stijfheid sneller uit uw ledematen.
Ochtendstijfheid is bij artrose het gevolg van vochtophopingen in de gewrichten. De ontstekingen in de gewrichten zorgen ervoor dat er meer gewrichtsvocht dan gebruikelijk vanuit de bloedvaten in de gewrichten wordt toegelaten. Vervolgens wordt dit vastgehouden, omdat er meer eiwitten in de gewrichtsholte aanwezig zijn dan gebruikelijk, en hierdoor raakt de vochthuishouding uit balans.
Als u in beweging bent, dan zorgt het pompmechanisme van de gewrichten ervoor dat het vocht voldoende wordt afgevoerd. Maar als u slaapt, gaat deze pompfunctie op een lagere versnelling werken. Daarom bevatten uw gewrichten ’s morgens wat meer vocht. Dat geeft een stijf gevoel bij het opstaan. Maar zodra u weer gaat bewegen, gaat de pompfunctie van de gewrichten weer op volle toeren draaien. Het overtollige vocht wordt vervolgens uit de gewrichten afgevoerd. Dit duurt maximaal een half uur.
Bij reumatoïde artritis kan de ochtendstijfheid minimaal een uur aanhouden. Dit probleem wordt enerzijds veroorzaakt door de lange periode van inactiviteit gedurende de nacht. Daarnaast worden ’s nachts meer ontstekingscellen aangemaakt, die de ontstekingshaarden aanwakkeren. Daardoor zwellen de slijmvliezen van de gewrichten op en dit veroorzaakt dat stijve gevoel in de ochtend.
Fibromyalgie en ochtendstijfheid
Ochtendstijfheid komt ook veel voor bij patiënten met Fibromyalgie. Vaak wordt dit in het hele lichaam gevoeld. Deze stijfheid wordt veroorzaakt doordat de spieren zich ’s nachts onvoldoende hebben kunnen ontspannen.
Zeven tips tegen ochtendstijfheid
Tip 1: start uw lichaam op in bed
’s Morgens start uw lichaam rustig op. Het is dan ook verstandig om zelf ook rustig te beginnen met bewegen. Dat kan gewoon als u wakker wordt in bed. Heel ontspannen een aantal oefeningen doen, terwijl u comfortabel op uw rug ligt.
Oefening 1:
Trek een been op en strek dan weer. U kunt het been bij het strekken eventueel een paar centimeter boven het matras houden. Dan traint u gelijk de buikspieren. Doe deze oefening tien keer met u linkerbeen en tien keer met uw rechterbeen.
Oefening 2:
Trek een knie zover mogelijk naar u toe. Sla de handen om de knieën en houdt deze positie tien tellen vast. Doe deze oefening vijf keer met de linkerknie en vijf keer met de rechterknie.
Oefening 3:
Trek uw beide knieën op. Beweeg ze naar rechts en vervolgens naar links. Doe deze oefening vijf keer.
Oefening 4:
Ga rechtop in bed zitten. Buig vijf keer voorover, naar links en naar rechts.
Overige oefeningen:
Bron (tekeningen) : painfreeliving.com
Tip 2: maak uw lichaam los onder de douche
Neem direct na de oefeningen in bed een warme douche om het lichaam op te warmen. Dit verbetert de doorbloeding en ontspant de spieren. Beweeg één voor één al uw gewrichten om ze los te maken. Buig door de knieën, zwaai de armen van voor naar achter, maak draaibewegingen met de polsen en enkels en schud met de schouders.
Tip 3: neem meer beweging overdag
Probeer vijf dagen per week minimaal een half uur matig intensief te bewegen, zoals wandelen, fietsen en zwemmen. Dit helpt om de spieren te versterken. Het hebben van sterke spieren verlicht de druk op de gewrichten waar de ochtendstijfheid zit.
Tip 4: ban de kou uit uw slaapkamer
Als u slaapt, gaat uw lichaamstemperatuur iets omlaag. Daardoor koelen ook uw spieren en gewrichten af. Het gevolg is dat ze ’s morgens stijf aanvoelen. Zorg daarom dat de temperatuur in uw slaapkamer (16 tot 18 graden) aangenaam is. Draag een flanellen pyjama en zet eventueel een elektrische deken aan. En draag (bed)sokken als u last heeft van koude voeten.
Tip 5: zorg voor een goede nachtrust
Tijdens uw slaap herstelt uw lichaam zich van de inspanningen van de dag ervoor. Probeer dan ook ’s nachts 8 uur goed door te slapen. Neem uw dagelijkse beslommeringen niet mee naar bed. Dat houdt u alleen maar uit uw slaap. De spieren krijgen dan onvoldoende rust, waardoor ze ’s morgens stijver zullen aanvoelen.
Tip 6: draai u regelmatig om in bed
In één en dezelfde houding slapen is slecht nieuws voor de gewrichten. Daardoor neemt de ochtendstijfheid alleen maar toe. Draai u daarom om als u ’s nachts wakker wordt. Trek of strek dan even de benen en beweeg uw armen in een andere positie.
Tip 7: probeer ontstekingen in de gewrichten tegen te gaan
Door voor gezonde voeding te kiezen kunt u de ontstekingen in de gewrichten proberen te remmen. Dit zal uiteindelijk ook tot gevolg hebben dat u ’s morgens minder stijf bent na het wakker worden: er zijn minder ontstekingen, en er zullen dan geen vochtophopingen meer ontstaan tijdens het rusten.
Meestal blijft overigens bij het gebruik van NSAID’s de stijfheid wel aanwezig – hoewel NSAIDs doorgaans zeer effectief zijn tegen pijn, is dat dus bij ochtendstijfheid niet het geval. Dat komt door de bijwerking van NSAIDs op slijmvliezen.