HSP en Fibromyalgie
De term HSP (Highly sensitive person) werd in 1996 werd geïntroduceerd door de Amerikaanse psychologe dr. Elaine N. Aron.
HSP wordt vaak gezien als stoornis of aandoening, maar dat is het beslist niet. HSP heeft als zodanig ook niets met Fibromyalgie te maken, behalve dat er mensen zijn die Fibro hebben EN hoogsensitief zijn, net als dat er mensen zijn die Fibro en CVS hebben. Hoogsensitief zijn is een karaktereigenschap en geen (psychische) aandoening zoals vaak wordt gedacht.
Mensen die hoog sensitief zijn hoeven geen Fibromyalgie te hebben en mensen met Fibromyalgie hoeven niet hoog sensitief te zijn. Het één staat los van het ander. 15 tot 20% van de bevolking is hoog sensitief dat wil dus zeggen dat onder de leden van deze groep 400 à 500 mensen hoog sensitief zijn, volgens de statistieken. Dit wil dus echter niet zeggen dat er een verband is!
Ik denk dat we een duidelijke onderscheid moeten treffen tussen sensitief zijn voor geluiden, lawaai en geuren (dit kunnen nl. ook gewoon symptomen van Fibromyalgie zijn) en HSP. Het feit dat een redelijk aantal mensen zich hierin herkennen, is niet alleszeggend. Net als dat mensen verschillende pijngrenzen hebben, zal ook hier onderscheid in hevigheid en ervaring zijn. We zijn immers allemaal anders, en ervaren dingen ook in verschillende intensiteiten.
Ondanks dat sommige beweren dat je door een hogere gevoeligheid of hogere sensitiviteit meer kans maakt op het krijgen van Fibromyalgie, valt dit sterk te betwijfelen. Het is zeer onwaarschijnlijk dat deze eigenschap deze aandoening kan veroorzaken. Wat wel zeer goed mogelijk (en veel aannemelijker is) is dat je door de Fibromyalgie ( pijn, vermoeidheid, Fibro-fog en eventueel medicatiegebruik) gevoeliger wordt voor allerlei invloeden van buiten.
Verschil hooggevoelig of hoogsensitief
In de vertaling van de term “highly sensitive person” is verwarring ontstaan. Sommige noemen het (onterecht) hooggevoelig zijn, en daar begint de onduidelijkheid.
Hooggevoeligheid en hoogsensitiviteit zijn woorden die vaak door elkaar worden gebruikt. Veel mensen denken dat ze dezelfde betekenis hebben, maar volgens wetenschappers is dat beslist niet zo. Wetenschappers die zich met hoogsensitiviteit bezighouden (onder andere aan de Vrije Universiteit Brussel en de Universiteit Leuven) gebruiken bewust de term hoogsensitief, waar wij in Nederland spreken van hooggevoeligheid. Het verschil is volgens hen dit: hooggevoeligheid is een mogelijk gevólg van hoogsensitiviteit. Het is een overprikkeling, een stressreactie die voort kan komen uit hoogsensitiviteit. Maar hooggevoeligheid kan zich ook aandienen zonder dat je hoogsensitief bent. Door een traumatische gebeurtenis (zoals een auto-ongeluk) kun je hooggevoelig worden voor licht, harde geluiden of mensenmassa’s. Dat heeft niet per se iets te maken met hoogsensitiviteit. Volgens deze theorie zouden hoogsensitieve mensen dus niet altijd hooggevoelig hoeven zijn. Deze groep valt dus ook minder op, omdat ze weinig last hebben van stress en/of overprikkeling, of geleerd hebben ermee om te gaan.
Hoogsensitiviteit is geen aandoening. Het is een aangeboren persoonlijkheidskenmerk.
Bij hoogsensitieve personen (HSP’s) heeft de thalamus, het schakelcentrum van de hersenen, een verlaagde drempel waardoor ze meer prikkels binnen krijgen. HSP’s worden wel eens de kanariepietjes in de mijn genoemd. Ze merken dingen op die minder sensitieve personen ontgaan en hebben tijd nodig om al die info diepgaand te verwerken. Onderzoek toont aan dat 15-20% van de mensen hoogsensitief is. Hoogsensitiviteit is aangeboren, je hebt het voor het leven, net zoals de kleur van je ogen of je huidtype. Je kan niet op een bepaald moment hoogsensitief worden als je het voorheen niet was. Het verdwijnt ook niet. Je kan je wel bewust worden van je hoogsensitiviteit en jouw ‘handleiding’ leren kennen. Als je rekening houdt met jouw hoogsensitieve behoeften, dan hoef je als HSP geen last te hebben van hooggevoelige reacties. Dan wordt je hoogsensitiviteit net een talent en jouw unieke kracht.
Hoogsensitieve personen hebben een groter risico om overprikkeld raken. Hinderlijke geluiden of felle lampen, bijvoorbeeld, kunnen je na een tijdje helemaal uitputten. Maar dankzij de diepere verwerking van prikkels zijn hoogsensitieve personen vaak ook creatieve denkers en empatisch ingesteld.
Meer over het verschil tussen hoogsensitiviteit en overgevoeligheid:
- Psycholoog Shawn Smith legt duidelijk uit wat het verschil is tussen hoogsensitiviteit en overgevoeligheid: The Difference Between Highly Sensitive and Hypersensitive
- Andy Mort heeft een podcast over hoogsensitief en overgevoelig zijn: They’re Not the Same – Hyper Sensitivity vs High Sensitivity
- Kelly O’Laughlin van de website The Highly Sensitive Person hekelt het gebruik van het woord ‘overgevoelig’ in de media: One step forward… one step back
Overige informatie
Hoogsensitiviteit maakt je niet emotioneel kwetsbaar.
Wie hoogsensitief is, is dus zeker niet veroordeeld tot een leven van emotionele kwetsbaarheid. De Amerikaanse psycholoog Shawn Smith zegt daarover:
‘Hoogsensitiviteit is biologisch bepaald. Overgevoeligheid is een manier van met dingen omgaan. (…) Hoogsensitieve personen zijn niet minder dan anderen in staat om emotionele veerkracht en goede copingvaardigheden te ontwikkelen.’
Hooggevoelig en/of hoogsensitief: welke combinaties zijn (on)mogelijk?
Er zijn vele combinaties mogelijk. Niet elke HSP is hooggevoelig. En hooggevoelige reacties betekenen niet dat je hoogsensitief bent.
- Hoogsensitief en hooggevoelig HSP’s krijgen meer prikkels binnen. Dit creëert stress. Als ze niet voldoende tijd nemen om die prikkels te verwerken, stapelt de stress zich op. Die stress kan leiden tot hooggevoelige reacties. HSP’s met onverwerkte trauma’s hebben vaak meer last van hooggevoeligheid.
- Hoogsensitief en niet hooggevoelig Wanneer een hoogsensitief persoon eventuele trauma’s verwerkt en goed voor zichzelf zorgt, dan stapelt de stress zich niet op en hoeven er geen hooggevoelige reacties te zijn.
- Niet hoogsensitief en hooggevoelig Mensen zonder aangeboren hoogsensitiviteit kunnen hooggevoelig reageren bij hoge stress of burn-out, na trauma of bij bepaalde psychische aandoeningen.
- Niet hoogsensitief en niet hooggevoelig 80-85% van de mensen is niet hoogsensitief. Als ze geen psychische aandoening hebben, geen trauma’s meegemaakt hebben of hun trauma’s verwerkt hebben en stress onder controle houden, dan reageren ze niet hooggevoelig.