Kurkuma, werkt het echt?

↵ Vorig level

Kurkuma, werkt het echt?

Kurkuma (ook bekend als koenier, koenjit, Indiase geelwortel en vroeger ook als tarmeriek), is een specerij gewonnen uit de plant Curcuma longa. De specerij wordt veel gebruikt in India en Zuid-Oost Azië. De gedroogde, verpoederde wortels van de plant (Curcuma Longa) worden gebruikt om kleur en smaak aan de voeding te geven en is het hoofdingrediënt in currypoeder en mosterd. Het meeste onderzoek heeft zich gefocust op curcuminoïden en op één ervan in het bijzonder: curcumine. Curcumine geeft kurkuma zijn oranje-gelige kleur en is de primaire curcuminoïde in de specerij. De andere twee zijn: demethoxycurcumine en bisdemethoxycurcumine. Curcuminoïden zijn polyfenolen, antioxidanten dus.

Over Kurkuma lopen de meningen sterk uiteen en daar is het laatste woord nog niet over gesproken.
Er worden steeds meer klachten genoemd waarvoor kurkuma de oplossing zou zijn en het ene na het andere artikel verschijnt met berichten over wat het allemaal zou genezen. Helaas worden deze ‘bevindingen’ vaak zonder bewijs, bronvermelding en/of medische of wetenschappelijke bewijzen van testen die op mensen zijn gedaan, gepubliceerd. Kurkuma is wel uitvoerig op dieren getest. Ook is er meer onderzoek gedaan naar de positieve effecten van kurkuma dan naar de negatieve effecten. Dit betekent niet dat het effect van kurkuma per definitie voordelig uitpakt.
Toch worden de waarschuwingen ervoor en geluiden ertegen, vaak ook uit de wetenschappelijke hoek, steeds groter. Hieronder een aantal artikelen hierover :
Artikel 1: Professor Manohar Garg and Professor Andrew Scholey : “Hoewel de recente resultaten veelbelovend waren, is het nog veel te vroeg om de gezondheidsvoordelen van kurkuma vast te stellen. Er is enig bewijs als je kijkt naar de in vitro cellulaire studies en als je naar dierstudies kijkt, is het bewijsmateriaal sterk. Maar mensen zijn geen dieren, we moeten meer bewijsmateriaal uit klinisch onderzoek leveren  om solide bewijs te krijgen van de gezondheidsvoordelen van curcumine”.
Artikel 2: “Het begint er inmiddels steeds meer naar uit te zien dat het middel zijn beloften niet zal waarmaken, omdat het nauwelijks wordt opgenomen bij orale inname en omdat die minieme hoeveelheden curcumine, die wel in de bloedbaan terechtkomen, vrijwel direct worden afgebroken”.
Artikel 3: De afgelopen jaren is de specerij kurkuma bezig aan een opmars in Nederland. Niet zozeer in de keuken maar in het medicijnkastje. Volgens experts zou het niet alleen ontstekingsremmend werken maar zelfs nuttig zijn in de strijd tegen kanker. Is hier sprake van wensdenken of is kurkuma een wondermiddel?

Op Youtube zijn filmpjes van vloggers over hoe je je tanden moet bleken met kurkuma of hoe je van je acne afkomt door een kurkuma masker op je gezicht te smeren, miljoenen keren bekeken. En ook de kurkumavoedingssupplementen vinden gretig aftrek bij consumenten. Kurkuma lijkt dus een absolute hype te zijn.

Werkzame stof in kurkuma
Maar écht nieuw is de belangstelling vanuit de wetenschap naar kurkuma niet. Zo deed emeritus hoogleraar farmacologie Henk Timmerman, vanaf begin jaren 80 al in Indonesië onderzoek naar kurkuma. De interesse ging vooral uit naar de belangrijkste werkzame stof in kurkuma; curcumine. Kurkuma bestaat voor ongeveer vijf procent uit deze curcumine. Uit onderzoek zou blijken dat curcumine inderdaad bijvoorbeeld ontstekingsremmend is. Reden voor Timmerman en zijn collega’s om de stof uit te pluizen. Bijna twintig jaar lang probeerde Timmerman met curcumine tevergeefs een geneesmiddel zoals aspirine te ontwikkelen. Doordat dit nooit is gelukt, is de emeritus hoogleraar er inmiddels van overtuigd dat verder onderzoek naar curcumine geen zin heeft.
Het grote probleem waar de onderzoekers keer op keer tegenaan lopen is de slechte opname en snelle afbraak van de stof. Curcumine wordt namelijk nauwelijks door ons lichaam opgenomen en dat deel wat wel in ons bloed terechtkomt, wordt vervolgens in rap tempo door ons lichaam afgebroken. En dat is natuurlijk funest voor de geneeskrachtige werking van de curcumine.

Test met kankercellen en curcumine
Toch betekent dit niet dat alle wetenschappers menen dat curcumine onbruikbaar is als geneesmiddel. In het AMC in Amsterdam zijn de afgelopen jaren meerdere onderzoeken door artsen en onderzoekers gedaan naar curcumine. Ook in de strijd tegen kanker. Een van deze onderzoekers is Michal Heger van de afdeling Experimentele Chirurgie. In zijn lab heeft hij tests gedaan met kankercellen en curcumine. En daaruit blijkt dat curcumine wel degelijk in staat is om de kankercellen te doden. Maar ook voor Heger is het probleem dat dit soort tests wel slagen in reageerbuisjes maar niet in het menselijk lichaam.

Direct in het bloed
Om dit toch voor elkaar te krijgen werkt Heger nu aan een methode waarin de curcumine door middel van nanotechnologie via een infuus direct in ons bloed wordt gebracht. De nanotechnologie zou er dan mede voor zorgen dat ons lichaam de stof niet direct afbreekt. Een nieuw veelbelovend concept, met de kanttekening dat die nog niet op mensen is getest. Het duurt dus nog wel even voordat we weten of Heger hiermee de eerste sleutel heeft gevonden tot de geneeskrachtige werking van curcumine in ons lichaam.

Curcumine is een polyphenol.
Het heeft een ontstekingsremmende werking, is een antioxidant en het heeft een antibacteriële en anti-fungale werking. Vandaar dat er van kurkuma verwacht wordt, dat het ondersteunend kan werken bij aandoeningen die niet reageren op behandeling, waaronder chronische ziekten. Hoewel kurkuma (curcumine) in veel landen als supplement wordt gebruikt, is het niet goedgekeurd voor welke menselijk ziekte of aandoening dan ook. Niettemin, experimenteel onderzoek bij dieren leidt tot grote interesse van mensen naar de werkzaamheid van kurkuma.
Ontstekingsreacties en DNA schade als gevolg van vrije radicalen zijn belangrijke onderdelen bij veel chronische ziekten. Van curcumine wordt gedacht dat het op beide processen een invloed kan hebben doordat het een antioxidant is en een ontstekingsremmende werking heeft. Chinese onderzoekers hebben ontdekt dat curcumine mogelijk verbetering kan geven bij chronische leverziekten als gevolg van teveel alcohol gebruik.

Kurkuma en schimmels / bacteriën
Andere onderzoeken tonen de werking van curcumine aan tegen bepaalde bacteriën en schimmels.
Hoewel al deze onderzoeken bij dieren veelbelovend zijn, is er nog weinig dubbelblind, gerandomiseerd onderzoek gedaan naar de effecten van kurkuma op de gezondheid van mensen. Sommige wetenschappers wijzen op het feit dat curcumine snel afgebroken wordt in het lichaam en dat de hoeveelheden curcumine in het bloed nooit genoeg kunnen zijn om belangrijke voordelen voor de gezondheid te geven.

Een strategie zou kunnen zijn om de hoeveelheid kurkuma (curcumine) dusdanig te verhogen dat het wel vrij beschikbaar is voor het lichaam. Dit brengt een probleem met zich mee. Grote hoeveelheden kurkuma kunnen schadelijk zijn voor het lichaam onder bepaalde voorwaarden. Uit onderzoek gedaan in 1976 bleek al, dat kurkuma schade kan toebrengen aan het DNA en dat het chromosomale veranderingen teweeg kan brengen. Ook volgende onderzoeken hebben deze bevinding bevestigd. De resultaten van deze onderzoeken stellen de veiligheid van kurkuma ter discussie. Veranderingen in het DNA zijn immers een belangrijk onderdeel van het ontwikkelen van kanker. In 1993 heeft de “Amerikaanse National Toxicology program” een belangrijk rapport gepubliceerd over de carcinogene werking van een organisch extract van kurkuma, genaamd turmeric oleoresin.

Ook is het mogelijk dat kurkuma ervoor zorgt dat ijzer slecht gemetaboliseerd wordt bij muizen, dit kan leiden tot een ernstig ijzertekort, zeker wanneer het ijzergehalte al laag was.

Er zijn zowel positieve als negatieve effecten van het gebruik van kurkuma (curcumine) omschreven. Totdat duidelijk is hoe en onder welke omstandigheden kurkuma leidt tot positieve effecten, is het beter om geen grote hoeveelheden kurkuma te consumeren, bijvoorbeeld als supplement. Het is niet bekend welke factoren leiden tot welke uitkomsten. Er is meer onderzoek gedaan naar de positieve effecten van kurkuma dan naar de negatieve. Dit betekent niet dat het effect van kurkuma per definitie voordelig uitpakt. Momenteel is de aanname dat lage doseringen kurkuma geen negatieve effecten op de gezondheid op korte termijn hebben, al kunnen kleine hoeveelheden gedurende langere periodes wel zorgen voor diarree en misselijkheid.

Mensen die overwegen kurkuma supplementen te gebruiken zouden er zich van bewust moeten zijn, dat het niet bekend is wat de lange termijn effecten van kurkuma zijn op de gezondheid en dat deze ook kunnen verschillen per dosering en persoon.

Internet
Internet staat er vol mee: tips, recepten en toepassingen voor kurkuma. Dit stofje, dat vooral in India wordt gewonnen, zou genezend werken bij wonden, schrammen en insectenbeten.
Sommige medici denken zelfs dat kurkuma een heilzame werking heeft tegen aandoeningen van de urinewegen, worminfecties en zelfs kanker, schrijft Quartz. De stof, ook wel bekend als geelwortel, wordt ook gebruikt om kleur en smaak aan eten toe te voegen, bijvoorbeeld Indiase curry.
Er is veel wetenschappelijk onderzoek gedaan naar eventuele medicinale eigenschappen van de stof, maar nooit werd definitief bewezen dat de plant echt geneeskrachtige werking heeft. Amerikaanse onderzoekers maken definitief een eind aan de mythe.

‘Gevaarlijk sprookje’
In het grootste vergelijkende onderzoek tot nu toe naar alle studies over kurkuma concluderen de onderzoekers dat er géén bewijs is voor specifieke therapeutische voordelen. Sterker nog, de stof is ‘een gevaarlijk sprookje’, zegt wetenschapper Michael Walters van de Universiteit van Minnesota tegen Nature. Daarmee doelt hij op de hoop van collega-wetenschappers een medicijn uit de plant te kunnen ontwikkelen.
Het Amerikaanse onderzoek moet andere wetenschappers erop alert maken dat hoewel de plant in sommige tests als geneeskrachtig uit de bus komt, dat niet is. Dat mensen die bijvoorbeeld last hebben van hun keel zich beter voelen na het innemen van kurkuma, is volgens de onderzoekers te wijten aan het placebo-effect, in dit geval vooral dankzij het drinken van iets warms.

Herziening van de wetenschappelijke literatuur
Een grondige nieuwe herziening van de wetenschappelijke literatuur, gepubliceerd in de Journal of Medicinal Chemistry van de American Chemical Society en online beschikbaar, heeft vrijwel een stop gezet op de claims van gezondheidsvoordelen. Ze evalueerden preklinische studies en meer dan 120 voltooide of lopende klinische onderzoeken. Er werd bevonden dat veel van de onderzoeken gebreken vertoonden en verschillende studies gebruikten verschillende voorbereidingen. Ze vonden “bewijs dat de verbinding, in tegenstelling tot vele rapporten, een beperkt of geen enkel therapeutisch voordeel heeft.” Ze vonden dat het onstabiel is onder fysiologische omstandigheden en niet gemakkelijk wordt opgenomen door het lichaam. Hoewel het “natuurlijk” is, is het misschien niet helemaal veilig. Giftige effecten zijn gemeld onder bepaalde testomstandigheden.

Ze zeiden: “Helaas lijkt geen enkele vorm van curcumine, of de nauw verwante analogen ervan, de eigenschappen te bezitten die vereist zijn voor een goede kandidaat-medicijn (chemische stabiliteit, hoge wateroplosbaarheid, krachtige en selectieve doelactiviteit, hoge biologische beschikbaarheid, brede weefseldistributie, stabiel metabolisme en in lage toxiciteit). De in vitro interferentie-eigenschappen van curcumine bieden echter veel valkuilen die onvoorbereide onderzoekers ertoe kunnen brengen de resultaten van hun onderzoek verkeerd te interpreteren. “Ze bieden strategieën om dergelijke fouten in toekomstig onderzoek te voorkomen.

Wetenschappers hebben er genoeg van
Het voordeel van kurkuma wordt toegeschreven aan curcumine. Maar hoewel er duizenden onderzoeksrapporten en 120 klinische onderzoeken zijn, heeft curcumine nog niet tot een medicijn geleid. In een nieuwe beoordeling van chemisch bewijsmateriaal schrijven wetenschappers dat curcumine een “onstabiele, reactieve, niet-biologisch beschikbare verbinding is en daarom een ​​hoogst onwaarschijnlijke voorsprong voor de ontwikkeling van geneesmiddelen.”  De reden voor deze beruchte beoordeling is omdat de chemische eigenschappen ervan toonaangevende methoden om te zoeken naar nieuwe medicijnen tegenwerken. De meeste geneesmiddelen worden gescreend op basis van hun vermogen met bepaalde eiwitten op elkaar in te werken. Het blijkt dat de chemische structuur van curcumine ervoor zorgt dat het een “vals positief” produceert – dat wil zeggen dat, hoewel de verbinding geen interactie heeft met het eiwit, de resultaten van onderzoeken aantonen dat dit wel het geval is. Dergelijke uitkomsten worden vervolgens klinische proeven op gedaan, waar het na het uitgeven van enorme hoeveelheden geld uiteindelijk faalt.

“Curcumine is een waarschuwend verhaal,” vertelde Michael Walters van de Universiteit van Minnesota in Minneapolis. De reden hiervoor is dat curcumine valt in een categorie verbindingen waarvan bekend is dat het zulke valse resultaten oplevert. In het lichaam wordt curcumine afgebroken in chemicaliën die allen verschillende eigenschappen hebben. Soms is het besmet met andere verbindingen die hun eigen biologische activiteit hebben, hetgeen dan onterecht wordt toegeschreven aan curcumine. Het wordt zelfs fluorescerend als er ultraviolet licht op schijnt, wat een gebruikelijke wetenschappelijke techniek misleidt die wordt gebruikt om te detecteren of een chemische stof in wisselwerking staat met een specifiek eiwit. “Veel inspanning en geld is verspild aan curcumine-onderzoek,” vertelde Gunda Georg, co-hoofdredacteur van de Journal of Medicinal Chemistry, die de review publiceerde. Ten minste 15 studies over curcumine zijn teruggetrokken uit de wetenschappelijke literatuur en er zijn nog tientallen waar correcties aan zijn toegevoegd.

Gunda Georg ontvangt nog steeds regelmatig inzendingen over curcumine-onderzoek. De effecten die kurkuma kan hebben op, laten we zeggen, een zere keel, kunnen gewoon placebo-effecten zijn. Dat wil zeggen, de daad van naar de zelfzorg gaan en drinken van een warme, geruststellende drank is wat resulteert in genezing in plaats van enig direct effect van de kurkuma.  Niet iedereen heeft de hoop opgegeven. Julie Ryan van het University of Rochester Medical Center kon in een klinische studie niet aantonen dat curcumine dermatitis zou kunnen behandelen. En toch gelooft ze dat de verbinding meer studie verdient.

Kurkuma bestaat uit honderden chemicaliën en Walters heeft geen hoop op echte resultaten. “Het kan heel goed zo zijn dat curcumine of kurkuma-extracten gunstige effecten hebben, maar tot op de bodem ervan gaan is complex en misschien zelfs onmogelijk”, vertelde Gunda Georg. Hier heeft hij een goed punt. De middelen die worden verspild aan moeilijk curcumine-onderzoek kunnen worden besteed aan duizenden andere chemicaliën die op planken liggen te wachten om te worden getest.

Waarschuwing Curcumine
Het gebruik van kurkuma als specerij in voedsel is veilig – het enige gevaar is dat je, als je te veel gebruikt, er maagklachten van zult hebben. Terwijl kurkuma geen probleem zou moeten zijn, kan het nemen van geconcentreerde curcumine in een supplementvorm gevaarlijk zijn voor diegenen die bloedafnemende medicijnen gebruiken. “Als je medicijnen gebruikt zoals aspirine, warfarine, ibuprofen, naproxen, zijn al deze medicijnen antistollingsmiddelen,” zei Professor Garg. “Dus als je curcumine samen met deze medicijnen neemt, moet je een beetje voorzichtig zijn, omdat het de stollingstijd en het bloeden kan beinvloeden, vooral als je een soort van operatie ondergaat”.

Bronnen :
www.abc.net.au/news/health/2018-01-31/turmeric-what-does-the-evidence-say-about-its-health-benefits/8579888
Cees Renckens, auteur van boeken over alternatieve geneeswijzen, pseudowetenschap en kwakzalverij.
https://zorgnu.avrotros.nl/uitzendingen/16-02-2017/kurkuma/
http://www.dieetrubriek.nl/2016/03/23/de-lichte-en-donkere-kant-van-kurkuma-curcumine/
https://www.rtlnieuws.nl/gezondheid/geneeskrachtige-werking-kurkuma-gevaarlijk-sprookje
https://qz.com/883829/a-large-scientific-review-study-shows-that-curcumin-in-turmeric-has-no-medicinal-properties/
https://www.csicop.org/specialarticles/show/turmeric_curcumin_the_natural_remedy
https://pubs.acs.org/doi/10.1021/acs.jmedchem.6b00975