Kan je doodgaan aan Fibromyalgie ?
In de afgelopen 10 jaar verdiep ik me in alle mogelijke aspecten van Fibromyalgie. Alhoewel je op internet diverse websites en filmpjes heb van mensen die aangeven dat ze denken aan zelfdoding omdat ze niet met de pijn kunnen leven, wil ik duidelijk stellen dat ik nog NOOIT heb gehoord dat er iemand aan Fibromyalgie is overleden. Het is belangrijk te vermelden dat de kleine aantal zelfdodingen die op internet gelinkt worden aan Fibromyalgie, mensen zijn die buiten Fibromyalgie ook nog een combinatie van diverse andere aandoeningen en/of ziektes erbij hadden. Het is dus niet eerlijk om deze gevallen aan Fibromyalgie te wijten.

Ik weet niet of dit bij Fibromyalgie hoort maar wil graag weten of iemand dit herkent …Ik moet altijd enorm veel plassen.
Frequent urineren is ook een symptoom van Fibromyalgie, maar zoals met alles kan het zoveel andere oorzaken hebben, waar sommige nogal vrij ernstig, zoals vroege stadium diabetes, cystitis of zelfs neurologische aandoeningen. Reden genoeg dus om eerst de oorzaak te achterhalen, dus inderdaad met de huisarts gaan bespreken!

Ik heb steeds meer pijn aan elleboog en knie gewrichten, en ook mijn polsen doen erg zeer. Hoort dit bij Fibromyalgie?
Deze vraag is moeilijk te beantwoorden. Je omschrijft pijn aan elleboog en knie gewricht…. betekent dit dat het de aanhechtingen etc. eromheen is (dat kan Fibromyalgie zijn), of dat je pijn IN de gewrichten heb (hetgeen dan veel minder kans is dat het van Fibromyalgie afkomstig is). Als het een aantal dagen duurt, of verergert, zeker met een arts bespreken, en ondertussen proberen of warmte misschien verlichting kan brengen?

Ik heb de hele dagen zo een verschrikkelijke hoofdpijn en ik vergeet ook soms dingen… hoort dit echt  bij Fibromyalgie?
Helaas KUNNEN het wel gewoon Fibromyalgie symptomen zijn. De dingen vergeten zeker (zie de informatie over Fibro-fog (Fibromist), en hoofdpijn/migraine kan ook. Echter, omdat er ook zoveel andere (ernstige) oorzaken hiervoor kunnen zijn, verdient het altijd aanbeveling dat als ze hoofdpijn langer dan een week aanhoudt, ze dit goed door hun arts laten nakijken om andere oorzaken uit te sluiten.

Ik heb vaak last van spierpijn en voel me altijd moe. Ook heb ik snel last van blauwe plekken. Ik denk dat ik Fibromyalgie heb. Klopt dit?
Deze vraag is onmogelijk te beantwoorden. Allereerst ben ik niet medisch onderlegd, en zelfs als ik een dokter was zou het nog onmogelijk zijn een diagnose te stellen aan de hand van deze symptomen, die net zo goed vele andere oorzaken kan hebben. Ik adviseer u dan ook om uw klachten binnenkort uitvoerig met uw arts te bespreken om de oorzaak van deze klachten te vinden.

Ik kreeg eergisteravond bij het uien snijden, opeens een blauwe dikke wijsvinger, door de druk van het mes, denk ik. Heb dat wel eens eerder gehad maar niet zo’n grote plek als nu en de vinger is nog steeds dik en beetje paars/blauw. Alsof ik er met een hamer op heb geslagen… Herkenbaar? Hoort dit bij Fibromyalgie?
Snel blauwe plekken krijgen is inderdaad een bekend symptoom van Fibromyalgie, maar het kan helaas ook op andere (bloed)aandoeningen wijzen, dus toch maar even een keer met de huisarts bespreken om zeker te weten dat het niet iets ernstigs is.

Wie heeft er ook last van spierzwakte en zelfs spieruitval? Hoort dit bij Fibromyalgie? Ik heb volgende week een afspraak bij de neuroloog.
Spierzwakte, spierpijn, en spierspasmen zijn beslist symptomen die bij Fibromyalgie horen. Er is echter een dunne lijn tussen spierzwakte, en spieruitval. Spieruitval kan diverse oorzaken hebben en is iets dat zeer zeker onderzocht zou moeten worden. Aangezien je al een afspraak bij de neuroloog heb, is het beslist van belang dit met hem/haar te bespreken zodat ze het e.e.a. kan onderzoeken. Spierzwakte is nl. ook een van de symptomen van (poly)neuropathie.

Ik heb sinds drie maanden last van kalk op mijn pees in mijn schouder, en dus een chronische ontsteking. Hoort dit ook bij Fibromyalgie?
Zover tot op heden is onderzocht en wordt aangenomen, horen ontstekingen niet bij Fibromyalgie. Dit wil natuurlijk niet wil zeggen dat je naast Fibromyalgie geen ontstekingen in de spieren en gewrichten kan krijgen, deze hebben dan echter meestal een andere oorzaak dan Fibromyalgie.

Ik heb een vraagje. Zijn er mensen die vaak pijn op het borstbeen hebben ? Hoort dit wel bij Fibromyalgie ?
Met pijn op de borst is het altijd belangrijk jezelf te verzekeren dat het geen hartklachten zijn. Wel wil ik ervoor waken dat mensen met Fibromyalgie die ineens pijn op de borst krijgen, gelijk denken dat het wel Tietze zal zijn. Vandaar het advies : bespreek e.e.a. met je dokter, zeker als je er vaker last van hebt.

Heeft iemand last van oncontroleerbare ernstige spasmes? Vooral ’s nachts. Kan er soms nachten niet van slapen.
Het is alom bekend is dat (een lichte vorm van) spasmen wel een symptoom van Fibromyalgie is, maar ik heb nog niet eerder gehoord van mensen met zware oncontroleerbare ernstige spasmen, dat dan afkomstig zou zijn van Fibromyalgie. Gezien het feit dat er bij jou ook meer speelt dan alleen Fibromyalgie, zou ik als ik jou was zeker staan op een verwijzing naar een neuroloog om het goed te laten onderzoeken waar dit vandaan kan komen.

Ik was net iets aan het opzoeken en kwam toevallig tegen dat kaken klemmen ’s nachts ook bij Fibromyalgie hoort! Klopt dit?
Er komen geregeld meldingen over kaakpijn, kaakproblemen etc. met de vraag of dit ook bij Fibromyalgie hoort. Zoals met zo veel dingen, KAN kaakpijn ook bij Fibromyalgie horen. Veel mensen met Fibromyalgie hebben ook last van de aandoeningen TMD (Temporomandibulaire disfunctie ; in het Engels Temporomandibular Joint Dysfunction). U kunt hier meer over lezen bij Nevenaandoeningen.

Kent iemand het verschijnsel triggerfinger en komt dat ook door de Fibromyalgie? 
Een triggerfinger wordt niet perse gelinkt aan Fibromyalgie. Het heeft meestal meer te maken met artrose, en helaas hebben veel mensen met Fibromyalgie ook artrose. Je kunt hier meer over lezen via deze link : http://www.orthopedie.nl/content/hand/trigger-finger.asp

Er is mij laatst vertelt dat niemand door Fibromyalgie in de rolstoel komt. Toch zitten veel mensen met Fibromyalgie in een rolstoel?
Allereerst zijn er inderdaad veel mensen die naast Fibromyalgie nog andere ziektes/aandoeningen hebben. Fibromyalgie op zich is niet progressief al heeft iedereen wel te maken met betere en slechtere periodes wat veroorzaakt kan worden door heel veel verschillende factoren, zal er een paar noemen als voorbeeld: stress, weersinvloeden, nasleep van bv griep etc.

Ik heb de laatste tijd last van tintelingen in mijn armen en handen en in mijn benen en voeten. Meestal als ik even zit of lig. Ligt dit aan de Fibromyalgie?
Tintelingen / doofheid van ledematen kan inderdaad bij Fibromyalgie horen, maar het is het zeker raadzaam dit met je arts te bespreken omdat het ook vele andere oorzaken kan hebben.

Ik heb de laatste dagen last gekregen van een soort steken ter hoogte van de ribbenkast. Het is niet constant aanwezig, maar treedt ineens op en dan krimp ik even ineen van de heftige pijn. Het voelt alsof er iets fout is met mijn hart! Klinkt dit bekend voor iemand? Hoort dit bij Fibromyalgie?
Het kan inderdaad syndroom van Tietze of Costochondritis zijn, hetgeen een ontsteking is van het ribkraakbeen. Maar ik kan het niet vaak genoeg zeggen, met pijn op de borst altijd even naar de huisarts, geen risico’s lopen omdat het ook altijd iets ernstigs kan zijn! Liever een keer te vaak dan een keer te weinig, toch?

Klopt het dat je met warm weer veel minder last hebt van Fibromyalgie?
Tot op heden is met studies nog niet onomstotelijk bewezen dat de weersomstandigheden meer of minder pijn veroorzaken bij Fibromyalgie. In onze eigen poll in de lotgenotengroep kwam duidelijk naar voren dat het merendeel van onze leden aanzienlijk minder pijnklachten hebben bij warm(er) weer. Er zijn echter ook een aantal mensen die juist met kouder weer minder pijn ervaren.

Zit Fibromyalgie tussen de oren?

Als artsen de oorzaak van een klacht niet kunnen lokaliseren, dan wordt al snel de conclusie getrokken dat het “tussen je oren zit”. Een arts zegt dan meestal dat er geen medische oorzaak te vinden is en vraagt of je last hebt van stress. De betere vraag zou zijn: Wie heeft er tegenwoordig geen last van stress?  Helaas is er zonder een medische oorzaak ook geen medische oplossing mogelijk en blijft het probleem bestaan.

Ik wil graag proberen het van beide kanten toe te lichten.

Alhoewel het natuurlijk geen excuus is waarom artsen zo snel zeggen dat het “tussen de oren” zit, kunnen de doktoren natuurlijk niet de heftigheid en oorsprong van onze pijn en/of vermoeidheid “zien”. Tegen de tijd dat wij naar de dokter gaan met pijn, zijn we al bijna wanhopig, want niets helpt tegen de intense pijn en vermoeidheid. De dokter ziet dan alleen onze frustratie, wanhoop en ergernis, wat hem/haar onterecht kan laten vermoeden dat onze symptomen misschien van psychologische aard zijn.

Er zijn studies die hebben aangetoond dat het in principe ook “tussen de oren zit”, in de zin dat onze  “centrale computer” waar signalen worden ontvangen en als pijn worden geregistreerd in onze hersenen zit. Een andere studie bewijst echter dat Fibromyalgie niet alleen een puur psychologische aandoening is, maar dat dit syndroom wordt veroorzaakt door een overschot aan zenuwvezels in de bloedvaten.

Aan de andere kant, als je al zo veel pijn hebt, hier een oplossing voor zoekt en de dokter dan zegt dat het “tussen de oren zit”, zeggen ze eigenlijk : “Stel je niet zo aan, wees een beetje flinker, het valt wel mee”. Dus : als je arts (zonder alle mogelijk fysieke oorzaken uit te sluiten) te kennen geeft dat het “tussen je oren zit”, is het misschien raadzaam een andere arts te raadplegen voor een 2de opinie, die wel wil proberen de oorzaak te vinden en je te helpen bij het oplossen van je symptomen. Dit gezegd hebbende, is het natuurlijk inderdaad mogelijk dat emotionele stress een rol speelt bij je aandoening en pijn en je dokter kan natuurlijk terecht suggereren dat het “tussen de oren zit”, maar eigenlijk alleen wanneer hij dit doet in combinatie met een verwijzing naar (bijv.) een psycholoog voor gesprekken.

Nadat de diagnose Fibromyalgie is gesteld, komt er natuurlijk wel een stress factor bij in je leven. “Er is niets aan te doen” en “je moet er maar mee leren leven” zijn niet echt bevorderlijke uitspraken voor de rust in je hoofd. Het hebben van Fibromyalgie betekent al dat jij je leven anders moet gaan inrichten. Je moet je grenzen leren kennen (en bewaken) en daarmee dus moet gaan beseffen dat je sommige dingen niet meer kan / zou moeten doen, mits je er natuurlijk extra pijn voor overhebt.

Het is ook uit onderzoek gebleken dat zo een grote verandering in je leven (en het hebben van Fibromyalgie is dat beslist) sommige mensen ook de 5 fasen van rouw (zoals door Elizabeth Kübler-Ross in 1960 is geïntroduceerd) kan laten ervaren. Deze fasen zijn:

• Ontkenning (dit gebeurt me toch niet!)
• Boosheid (Waarom moet dit mij overkomen)
• Onderhandeling (Als ik misschien…….dan gaat het wel over)
• Depressie (Het kan me ook niets meer schelen)
• Acceptatie (Ik ben er klaar voor om te leren ermee om te gaan)

Pas als je hebt geleerd te accepteren dat Fibromyalgie een deel van je leven is, kun je er daadwerkelijk aan gaan werken om er zo goed mogelijk mee te leren leven.

Is Fibromyalgie progressief?
Totdat het medisch en wetenschappelijk bewezen is, wordt Fibromyalgie op zich niet als progressief gezien.  Dit geld dan voor het Fibromyalgie syndroom zelf. Dat wil niet zeggen dat je niet kan voelen dat je achteruit gaat.

Het is helaas zo dat veel van ons er ook andere aandoeningen en syndromen hebben, waardoor vaak het achteruitgaan wordt toeschreven aan Fibromyalgie. Maar er zijn ook andere factoren die dit ook kunnen veroorzaken, zoals het regelmatig gebruik van spierverslappers.

Ook kan achteruitgang te wijten zijn aan de conditie van je spieren, gewrichten en je afweersysteem te maken.  Wij blijven benadrukken dat je zoveel als mogelijk moet bewegen. De reden hiervoor is dat je spieren anders “lui” worden, en daardoor minder kunnen doen. Als je heel weinig tot niet traint om die spieren te gebruiken, kan het zelfs tot gevolg hebben dat je alleen in een rolstoel of bed kan zijn. Kijk bijv. naar een sportman die iets ernstigs krijgt, waardoor hij geruime tijd niet kan trainen. Er is dan weer een lange tijd nodig om zijn spieren weer in conditie te krijgen. Nu zijn wij in de ongelukkige positie dat bewegen en sporten ons vaak pijn geeft achteraf. Het is voor ons dus dubbel belangrijk om onze grenzen op te zoeken en erachter te komen tot hoever wij ze kunnen gebruiken zonder een “flare-up” te veroorzaken. Maar bewegingsleer zoals shitsu, yoga, tai-chi, en ismakogie kan ons hierbij helpen. Het BLIJFT echter van grote belang dat we de spieren echt trainen en zorgen dat ze in gebruik blijven. Kijk op internet, daar kun je veel informatie en van de oefeningen al vinden, zonder te hoeven aansluiten bij een dure sportschool. Het belangrijkste BLIJF (of begin) met dagelijkse bewegingen, maar zoek hierbij wel je grenzen op dat je niet TE veel doet. Ook moeten oefeningen langzaam worden opgebouwd, zodat je spieren die lui zijn geworden, hier gewend aan raken, daarna kan de tempo en intensiteit langzaam worden opgevoerd.

Doctors’ opinion: Is Fibromyalgia progressive?
Lees hier meer over wat diverse specialisten schrijven “Is Fibromyalgia progressive?”

Is Fibromyalgie erfelijk?
Er worden voortdurend onderzoeken gedaan naar de oorzaak van Fibromyalgie, maar een eenduidige mening is er nog niet, omdat deze onderzoeken nooit in grote getallen zijn gedaan en daarom nog niet bewezen wordt geacht. In een onderzoek waarbij 554 Fibromyalgie patiënten waren betrokken, bleek bij 12% dat zij kinderen hadden met de symptomen van FM en bij 25% dat zij ouders hadden met de symptomen van Fibromyalgie (Waylonis and Heck, 1992). In 1999 werd de eerste studie gedaan waaruit een mogelijk genetische component uit te leggen is, waarin wordt gesteld dat de aanleg om FM te ontwikkelen kan erfelijk zijn (Buskila, Neumann, Hazanov et al.1996; Yunus,Kahn, Rawlings,et al.1999).
Vooralsnog, totdat anders is bewezen, wordt aangenomen dat Fibromyalgie niet erfelijk is, maar het is een feit dat er bij sommige andere vormen van reuma wel sprake is van een erfelijkheidsfactor, en je daardoor erfelijk belast kan zijn.
Veel experts zijn er zo goed als zeker van dat het in verband staat met stress, ziekte of trauma in het verleden (bijv. van bij een (sport- of auto-) ongeluk of een valpartij. Ook worden er onderzoeken gedaan naar de erfelijkheidsfactor bij FM, om te kijken of genetisch aanleg ook een rol speelt. De overgrote meerderheid van de experts gelooft dat het niet aan een enkele oorzaak is te wijten maar aan een combinatie van fysieke en emotionele factoren. Zoals hierboven is uitgelegd, is er nog geen overeenstemming bereikt over het ontstaan van Fibromyalgie, maar er wordt veel onderzoek gedaan naar diverse factoren die er wel invloed op (kunnen) uitoefenen.

Heeft iemand nog tips tegen vermoeidheid ?
Ieder mens moet voor zichzelf uitproberen wat bij hen het beste werkt. Voor de een kan het een powernap zijn, voor de ander juist activiteit (bezig blijven). Uiteindelijk is de allerbeste tip een wisselwerking tussen inspanning, ontspanning, gezonde voeding en afleiding.

Horen oogklachten ook bij Fibromyalgie ?
Veel mensen hebben wel eens last van hun ogen. Of het nu gaat om wazig zien, droge ogen, lichtgevoeligheid, overmatig tranende ogen, het gevoel of er zand in zit, gesprongen adertjes, of gewoon pijn in de ogen, al deze dingen zijn symptomen dat er iets niet goed is. Het probleem is dat er zoveel oogaandoeningen en oogziekten zijn en dat veel van de kwesties hierboven omschreven een symptoom kan zijn van meerdere aandoeningen, waarvan sommige zeer ernstig. Omdat zo een symptoom bij meerdere oogaandoeningen kan horen, en vooral als mensen van anderen horen : Ja, dat hoort ook bij Fibromyalgie” wordt het vaak gewoon aanvaard als een bij Fibromyalgie horende symptoom. Dit is NIET verstandig omdat deze symptomen ook vaak een teken zijn van een veel ernstigere aandoening, waarvan sommige zeer snel behandeld moeten worden om geen complicaties of zelf zichtverlies te veroorzaken. Een voorbeeld hiervan kan bijv. zijn een ontsteking van een slagader naar de oogzenuw, in uw hoofd of hersenen. Het is dus erg belangrijk dat u er op let wat u voelt, hoe lang, of het erger wordt, of uw zicht slechter wordt, of u er hoofdpijn bij krijgt, etc. Zo kunt u uw arts goede informatie geven om te weten welke onderzoeken om te doen om zo snel mogelijk een goede diagnose te kunnen stellen. Alhoewel onderstaande symptomen dus MOGELIJK KUNNEN horen bij Fibromyalgie, is het dus echt noodzakelijk als u PLOTSELING, of ERG HEFTIGE of ZEER GEREGELD last van hebt van een van deze symptomen, om dit zo spoedig mogelijk met uw huisarts te bespreken, die u indien nodig zal doorverwijzen naar een oogspecialist.

Ik heb vaak last van verkrampte handen en voeten. Waar komt dit door en wat kan ik eraan doen?
Klik op de volgende link: Spierverkramping in handen vingers voeten en tenen

Is er bij jullie bekend wat zo’n multidisciplinair revalidatie traject exact inhoud?
Klik op de volgende link: Pijnrevalidatie

Ik hoor de laatste tijd steeds meer over verzuring. Weten jullie hier iets meer van?
Klik op de volgende link: Over verzuring ontzuren

Hoort buikklachten ook bij Fibromyalgie diaree en pijn in de buik en een opgezette buik?.
Prikkelbare darmen, diarree en obstipatie kunnen inderdaad allemaal ook symptomen van Fibromyalgie zijn, maar kunnen ook andere (ernstige) oorzaken hebben. Het is daarom noodzakelijk als je er vaak last of pijn van ondervind of bloed in de ontlasting voorkomt, dit gelijk met je huisarts te bespreken.

Ik zou graag tips krijgen m.b.t. het opstaan ’s morgens. De eerste 2 uur van de ochtend heb ik vreselijke pijn.
Klik op de volgende link: Ochtendstijfheid

Wat is de invloed van hormonen bij Fibromyalgie?
Klik op de volgende link: Fibromyalgie en hormonale veranderingen

Het schijnt dat veel mensen met Fibromyalgie lijders ook de ziekte van lyme hebben. Klopt dit ?
Fibromyalgie en de ziekte van Lyme zijn twee totaal losstaande medische aandoeningen. Echter : omdat er best veel symptomen overlappen, werd er (vooral een heel aantal jaren geleden), de diagnose Fibromyalgie gegeven als er geen sporen van de Borrelia bacterie worden gevonden. Nu wil het geval dat inmiddels al vaak is aangetoond dat al waren de resultaten negatief in Nederland, ze later bij heronderzoek in Duitsland wel positief waren gevonden, omdat zij naar eigen zeggen andere (meer zorgvoldige) testen deden. Vandaar uit is het idee ontstaan dat de Nederlandse testen voor Lyme zeer onbetrouwbaar waren, hetgeen er ook echt even op leek. De onderzoeken in Duitsland worden voor Nederlanders overigens niet vergoed, en dat zal nu zeker niet gaan gebeuren nu dat de nieuwste Lyme test dat ze gebruiken in Duitsland ( de ELISpot test) ook niet betrouwbaar kan worden geacht. Bij twijfel of je echt wel Fibromyalgie heeft, is het altijd raadzaam om het gesprek met je arts aan te gaan om te toch op Lyme te laten testen.

Ik zou graag willen weten wat ik moet zeggen of doen als mensen me door onbegrip dingen zeggen waardoor ik dus erg van slag raak en dus mij zelf ga overbelasten. 
Klik op de volgende link: Onbegrip

Ik had gisteren pijn op de borst ,had hart ritme storing,bloed verdunning gekregen met nog een ander medicijn ( hoort dat ook bij Fibromyalgie?)
Wanneer je last hebt van hartritmestoornis, en bloedverdunners moet slikken, heeft het echt meestal een cardiologisch oorzaak en staat dit geheel los van Fibromyalgie. Pijn op de borst kan zeer ernstig zijn, zodanig dat er gelijk moet worden ingegrepen, dus zie dit aub los van Fibromyalgie en neem gelijk actie. Pijn op de borst zou ook veroorzaakt kunnen worden door 2 nevenaandoeningen  (aandoeningen die geheel los staan van Fibromyalgie, maar waar dus zowel mensen met als zonder Fibromyalgie last van kunnen hebben). Deze zijn het syndroom van Tietze en Costochondritis, maar daarbij is er geen sprake van hartritmestoornis of dat je bloedverdunners moet slikken.  Dus dit soort klachten ALTIJD serieus nemen en gelijk naar de dokter!

Ten slotte geen vraag maar een mening:
Onderstaand stuk is door Anita Smits, een van onze moderators in de Facebook lotgenotengroep geschreven, en daar wij dit helemaal onderschrijven, wilden we dit toch ook hier op de website plaatsen:

“Er moet mij toch iets van het hart, zie hier heel vaak vragen voorbij komen over lichamelijke klachten en de relatie met Fibromyalgie. Vaak komen hier veel reacties op met herkenning van de symptomen en word al snel gezegd tegen elkaar ja heb ik ook dus het is de Fibromyalgie. Wil dit toch even nuanceren. We zijn met een grote groep, als 10% van de Nederlandse en Belgische bevolking wel eens een bepaalde klacht heeft zullen binnen deze groep zeker 170 leden eenzelfde klacht hebben, want we zijn met ruim 1700 leden. Maar omdat er veel herkenning is wil dit dus niet altijd zeggen dat het ook Fibromyalgie gerelateerd is. Ik zal hierbij enkele voorbeelden aanhalen om me te verduidelijken. Iemand heeft pijn aan een gewricht, kan dit Fibromyalgie gerelateerd zijn? Ja zeker, maar kan ook een heel andere oorzaak hebben zoals artrose of een ontsteking. Iemand heeft pijn op de borst, hier zullen zeker heel veel reacties op komen en zal “Tietze” veelvuldig genoemd worden want ja een behoorlijk deel van onze leden heeft naast Fibromyalgie ook het syndroom van Tietze. Hier schuilt dan ook het grote gevaar, want pijn op de borst kan natuurlijk ook een heel andere oorzaak en zelfs levensbedreigende oorzaak hebben.
Mogen deze vragen dan niet gesteld worden? Ja natuurlijk wel!!! De info die we hier delen kan heel waardevol zijn!
Maar blijf niet met lichamelijke klachten lopen alleen omdat anderen het ook herkennen. Bezoek een arts als pijnklachten langer als enkele dagen aanhouden en niet verminderen of juist verergeren, zeker als die klachten normaliter niet bij jou passen en er geen verklaarbare oorzaak voor is. Bij benauwdheid, hartklachten, duizeligheid en wazig zien, bezoek dan zeker een arts. Alleen een arts kan beoordelen en vaak pas na aanvullend onderzoek zoals een röntgen foto of echo of jouw klachten Fibromyalgie gerelateerd zijn of een andere oorzaak hebben”.